Opublikowano: 2022-04-22

Mitologia japońska i chińska

Na początku był chaos… Z chaosu wyłoniły się rozmaite bóstwa. Tak można zacząć relację z prelekcji przygotowanej przez Hatto i Mario w ramach cyklu „Z Sagittą przez wieki”. A że prelekcja była przed świętami wielkanocnymi nie mogło obyć się bez motywu jaja! W jaju przez 18 tysięcy lat spał olbrzym Pangu, który się obudził, wydostał z jaja i wypuścił chaos. Substancja lżejsza przyczyniła się do stworzenia nieba, cięższa – Ziemi. Po śmierci Pangu elementy jego organizmu przekształciły się w inne ciała niebieskie, minerały i cały otaczający nas biotop. Tak wyglądała chińska wersja kosmogonii. Powstanie naszego gatunku zawdzięczamy Nuwie, wielbicielce muzyki i bogini, która ulepiła człowieka z gliny. Dbała także o nas i wielokrotnie ratowała.

W przypadku mitologii japońskiej czerpiącej zarówno z buddyzmu, jak i szintoizmu, jest prościej. Generalnie wystarczy wymienić Izanami i Izanagi, parę demiurgów, prabogów - stworzycieli wysp japońskich i innych bogów.

Spośród mitycznego bestiarium z pewnością wyróżniają się różne rodzaje smoków kojarzących się automatycznie z kulturą chińską. Chińskie smoki, wężopodobne stworzenia, były uosobieniem wielkiej mocy i szczęścia. Smoki są swoistym tabu w chińskim kręgu kulturowym i cieszą się niebywałym szacunkiem ludzi. W Japonii bestiarium wydaje się być bardziej różnorodne. Oprócz zwierząt znanych i dzisiaj, demonów, bogów, bóstw i dziwacznych stworów (yokai) można wymienić: kappy, kitsune, yurei czy tengu. Tengu to niebezpieczne, ale opiekuńcze duchy gór i lasów. Wiele z tych stworzeń, pomimo odstraszającego wyglądu, jest nieszkodliwych dla człowieka, jeśli oczywiście ludzie zachowują się wobec nich w porządku. Często stwory te są kami, czyli bóstwami, duchami, emanującymi dosłownie z każdego fragmentu otoczenia, zarówno ze świata ożywionego, jak i z materii naturalnej, czy nawet z pewnych uzdolnień i cech charakteru. Każdy ma szansę, aby czcić kami, ponieważ jest ich 8 milionów.

Interesujące jest porównanie różnych elementów mitologii japońskiej i chińskiej z mitologią nordycką. Widać pewne wspólne płaszczyzny – o czym z pewnością jeszcze opowie nam w przyszłości Sławek „Bombadil” z Poznańskiego Towarzystwa Miłośników Tolkiena „Drużyna Pyrlandii”.

Biorąc pod uwagę popularność kultury krajów Dalekiego Wschodu w Polsce nie dziwi ilość nawiązań popkulturowych i wykorzystanie elementów mitologicznych w filmach, serialach, grach, kreskówkach, komiksach czy książkach. Tutaj prym wiedzie kultura japońska, która dokonała udanego desantu na umysły ludzi cywilizacji zachodniej – manga i anime w różnych formach są coraz bardziej popularne wśród młodszych i starszych odbiorców.

Podsumowując bardzo interesującą prelekcję Hatto i Mario warto zaznaczyć, że obie kultury się westernizują, z tym że kultura japońska robiła to wcześniej i obecnie to ona często inspiruje popkulturę zachodnią. W przypadku kultury chińskiej pokutuje mit (skądinąd całkiem słuszny) popularności „filmów karate” i innych związanych ze sztukami walk – nadal jest to najlepszy towar eksportowy Chin oprócz smoków, elementów filozofii czy religii, mimo że władze bardzo się starają, aby ograniczyć proces konwergencji kultur.

Zapraszamy na kolejne odsłony „Z Sagittą przez wieki” – każda prelekcja jest poświęcona innemu zagadnieniu. Rozmawiamy o mało znanych cywilizacjach i faktach, które są słabo zakorzenione w świadomości społecznej. Warto do nas zajrzeć, posłuchać i obejrzeć!

Artur „Hatto Danmari” Niewczas

Z wykształcenia socjolog, z zawodu specjalista ds. promocji w bibliotece, z pasji – fan kultury państw Dalekiego Wschodu, na czele z Japonią. Szczególnie interesuje się kinematografią japońską i hongkońską, literaturą azjatycką i wytworami popkultury. Na te tematy regularnie prowadzi prelekcje podczas konwentów anime oraz festiwali fantastyki.

Mariusz „Mario” Górski

Absolwent UAM w Poznaniu. Szef działu mangi & anime w Klubie Miłośników Fantastyki „Sagitta”, działającym przy Powiatowej Bibliotece Publicznej w Sieradzu w ramach Dyskusyjnych Klubów Książki. Youtuber prowadzący kanał oraz fanpage Komiksem po łapach. Pierwsze kroki stawiał na początku XXI wieku w Klubie Mangi w Sieradzu. Zainteresowany kulturą Wschodu. Pasjonat komiksu, mangi, polityki i historii. Znawca twórczości Osamu Tezuki. Członek zespołu tworzącego podkast „Stacja Sagitta”.

Prelekcja została przeprowadzona online 16 kwietnia 2022 r. za pomocą Discorda.