Redakcja kwartalnika Na Sieradzkich Szlakach

Pismo powstało w 1985 r. w kręgu ludzi zaangażowanych w społecznej pracy w Polskim Towarzystwie Turystyczno Krajoznawczym. Stowarzyszenie to o tradycjach sięgających 1906 r. (PTK) przyciągało ludzi aktywnych, uprawiających turystykę i doceniających wiedzę krajoznawczą, a stroniących od form aktywności zdominowanych przez wszechobecną w czasie powstania pisma komunistyczną Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR).

W Sieradzu istniał wtedy Zarząd Wojewódzki PTTK, w składzie którego funkcjonowały m.in. komisje zajmujące się krajoznawstwem, ochroną zabytków i ochroną przyrody. Plonem ich działalności były gromadzone opisy tras turystycznych, sprawozdania z lustracji zabytków, opisy rezerwatów przyrody, pomników przyrody i różnego rodzaju pozostałości licznych konkursów krajoznawczych… Z biegiem czasu zasoby te stały się m.in. źródłem, z którego czerpano do opracowywania, a potem wydawania drukiem opisów zabytków (VI zestawów, łącznie kilkadziesiąt opisów), biogramów słynnych Sieradzan (kilkadziesiąt opracowań), współredakcji dwóch numerów ogólnopolskiego pisma „Poznaj Swój Kraj” (nr7/81 i 8/86), udziału w nagrywaniu audycji radiowych i TV itp.

Tradycje wydawnicze PTK, a potem PTTK propagujące krajoznawstwo („Ziemia” wydawana od 1910 r.), a także dobry przykład kolegów z Łodzi ( „Biuletyn Łódzki”, potem „Wędrownik” wydawane od 1956 r.) sprawiły, że coraz bardziej dojrzewała w Sieradzu myśl o regionalnym czasopiśmie krajoznawczym. Były to jednak czasy PRL-u… Każde słowo pisane podlegało cenzurze. Zgodę na wydawanie pisma w formie decyzji bez możliwości jej zaskarżenia wydawał Główny Urząd Kontroli i Publikacji Widowisk w Warszawie przy ul. Mysiej nr 2. Mimo spodziewanych trudności postanowiono jednak wszcząć starania. Pierwszy wniosek, zaopiniowany pozytywnie przez Wojewodę Sieradzkiego i Prezesa Zarządu Głównego PTTK, datowany 17.IV.1985 r., został załatwiony odmownie. Pierwszy Zastępca Prezesa Głównego Urzędu… Tadeusz Potajski, w uzasadnieniu decyzji z 3.VIII. 1985 r. podał m.in., że w Polsce brak jest papieru, a w ogóle to członkom Towarzystwa w województwie sieradzkim dla uprawiania ich działalności wystarczą druki, formularze i zawiadomienia… Na rzecz wnioskodawców interweniował wtedy Jan Cisowski – Przewodniczący Głównego Komitetu Turystyki w Warszawie. Odpowiedziano mu pismem z 13.XII.1985 r., że: „[…] w uzgodnieniu z Wydziałem Prasy, Radia i Telewizji KC PZPR utrzymano decyzję odmowną w mocy” !!! Takim obrotem sprawy działacze sieradzcy poczuli się „dowartościowani” i w 1987 r. złożyli ponowny wniosek w tej samej sprawie. Także ten wniosek pismem Głównego Urzędu… z 19.VI.1987 r. został odrzucony. Zezwolenie na wydawanie pisma wreszcie wydano w 1988 r., w okresie „dogadywania się władzy ze społeczeństwem”.

Kwartalnik mimo opisanych wyżej kłopotów ukazał się już w 1985 r., a to dzięki zezwoleniom Departamentu Wydawnictw Ministerstwa Kultury i Sztuki na wydawanie kolejnych broszur – jednak bez prawa numeracji i datowania.

Początkowo trzon redakcyjny stanowiły komisje ZW PTTK: Krajoznawcza i Ochrony Zabytków. Po likwidacji Zarządów Wojewódzkich w 1989 r., a następnie zaniku działalności sieradzkiego Oddziału PTTK, pozostał zespół redakcyjny, który został przygarnięty przez Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, a po likwidacji województwa sieradzkiego przez Dział Promocji Starostwa Powiatowego w Sieradzu. Od 2004 r. Redakcja posiada siedzibę w budynku Powiatowej Biblioteki Publicznej przy ul. Żwirki i Wigury gdzie znajduje się także biuro Oddziału PTTK. Odtąd też Oddział PTTK w Sieradzu jest uwidoczniony jako wydawca kwartalnika.

Kwartalnik nigdy obsady etatowej nie posiadał. Od początku ukazywania się pisma założono, iż możliwie w każdym numerze reprezentowane będą tematy z zakresu ochrony zabytków i przyrody, historii Ziemi Sieradzkiej, zagadnień współczesnych, archeologii, etnografii, dydaktyki krajoznawstwa, opisy tras turystycznych… Przewidziano też działy pod nazwą „Stąd ich ród” i „Ze starych szpargałów”, gdzie przypominano publikacje o Ziemi Sieradzkiej drukowane przeważnie przed I wojną światową. W miarę możliwości teksty ilustrowano i zaopatrywano w plany, rzuty i mapki. Pojawiały się całe cykle tematyczne, np. opisy doliny Warty w różnych epokach geologicznych, kompleksowe opisy rzek województwa, rezerwatów przyrody, budownictwa dworskiego, starych młynów wodnych i wiatraków, kościółków drewnianych i murowanych z podziałem według stylów architektonicznych. Bardzo dobrze przyjmowane były numery monotematyczne, np. poświęcone Powstaniu Styczniowemu, odzyskaniu niepodległości w 1918 r., walkom nad Wartą w 1939 r… Zdarzało się, że na zamówienie władz gminy i przy jej udziale finansowym opracowywano numery poświęcone w całości jednej miejscowości, np. Szadkowi, Sieradzowi, Wieluniowi, Zduńskiej Woli, Łaskowi, Poddębicom, a nawet, na prośbę księdza, Charłupi Małej z przeznaczeniem dla nawiedzających wieś w dniu 8 września pielgrzymów…

Drukowane też były teksty, których autorzy wprawdzie mieszkali daleko, ale związani byli z Ziemią Sieradzką: L. Zielińskiego z Łodzi, T. Mączyńskiego z Koniecpola, J. Kulczyńskiego z Kielc, R. Harajdy z Zielonej Góry, Rafała Bogusławskiego z Bielska-Białej czy też wybitnego znawcy historii rodów sieradzkich Sł. Leitgebera z Puszczykowa…

W procesie wydawniczym problemem były zawsze pieniądze, bowiem pismo regionalne o małym nakładzie (od 700 do 1500 egz.) nie może się samofinansować. Początkowo (okres ZW PTTK) koszty wydawnicze ujęte były w budżecie Pracowni Krajoznawczej finansowanej przez ZG PTTK. Do 2000 r. pismo w dalszym ciągu wspomagane było przez ZG PTTK. Pozyskiwano też niewielkie kwoty z Funduszu Ochrony Środowiska, Urzędu Marszałkowskiego i Fundacji Stefana Batorego w Warszawie. W ostatnim czasie (od roku 2005), niewielkimi kwotami, w wydawaniu pisma partycypuje Urząd Miasta w Sieradzu i Urząd Marszałkowski w Łodzi.

Autorzy tekstów, mapek, planów, rysunków i fotografii nie pobierają żadnych honorariów.

Andrzej Ruszkowski

Kontakt

e-mail: pttk@pbp.sieradz.pl, telefony: Andrzej Ruszkowski – 507 110 834, Wiesława Sujecka – 501 242 201.

Profil fejsbukowy: https://www.facebook.com/nasieradzkichszlakach/